Κάπνισμα
Πόσο επικίνδυνο είναι το κάπνισμα;
Δεν υπάρχει σήμερα κανένα άτομο πού να μην γνωρίζει ότι το κάπνισμα κάνει κακό.
Για να αντιληφθεί κανείς τον κίνδυνο θα πρέπει να γνωρίζει ότι: Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας κάθε χρόνο σε όλο τον κόσμο πεθαίνουν 3.000.000 άνθρωποι από ασθένειες που έχουν σχέση με το τσιγάρο. Το 90-95% των θανάτων από καρκίνο του πνεύμονα, το 40-45% των θανάτων από όλες τις μορφές καρκίνου, το 77-80% των θανάτων από χρόνια βρογχίτιδα και εμφύσημα και το 20-25% από καρδιαγγειακές παθήσεις. Στην Ελλάδα καπνίζει το 45% του πληθυσμού δηλαδή 5.000.000 Έλληνες . Οι θάνατοι που θα αποδοθούν στο κάπνισμα πλησιάζουν τις 15.000 ανά έτος.
Οι καπνιστές συγκρινόμενοι με τους μη καπνιστές, έχουν 8-13 φορές περισσότερες πιθανότητες να πάθουν καρκίνο του στοματο-φάρυγγα, 6-9 φορές καρκίνου του νεφρού, της ουροδόχου κύστης, του προστάτη και του παγκρέατος. Έχει υπολογιστεί ότι η συχνότητα για καρκίνο των καπνιστών είναι 8-20 φορές μεγαλύτερη από των μη καπνιστών και σε άμεση σχέση με τον αριθμό των τσιγάρων που καταναλώνονται ημερησίως. Υπολογίζεται ότι έως το 2030 θα πεθαίνουν 10.000.00 άτομα ετησίως από ασθένειες που σχετίζονται με το κάπνισμα.
Ποιές είναι οι βλαβερές συνέπειες του καπνίσματος;
Αναφέρονται ότι τα προϊόντα καύσης του καπνού φτάνουν τις 2.500 αέριες και υδροστερεές ενώσεις. Περιλαμβάνουν μονοξείδιο του άνθρακα, διοξείδιο του άνθρακα, οξείδια του αζώτου, φορμαλδεΰδη, νικοτίνη, πίσσα, αρωματικοί υδρογονάνθρακες, χρώμιο, κάδμιο, άζωτο, αλδεϋδες, μεθάνιο, βουτάνιο, αμμωνία, κυάνιο, ακετυλένιο, κλπ. Τα σωματίδια της υγροστερεάς μορφής είναι και τα κατ' εξοχήν καρκινογόνα. Η παρουσία των ουσιών αυτών στον εισπνεόμενο αέρα, δημιουργεί τα διάφορα προβλήματα υγείας. Μερικά από αυτά ο καπνιστής τα βιώνει καθημερινά. Άλλα κτίζονται σταδιακά και τα αποτελέσματα εμφανίζονται σαν την κορυφή του παγόβουνου, πολύ αργότερα στη ζωή του. Ειδικότερα, το στόμα του καπνιστή μυρίζει άσχημα, τα δόντια αποχρωματίζονται, και καταστρέφονται γρήγορα, και εξασθενεί η όσφρηση και η γεύση. Επηρεάζονται οι φωνητικές χορδές και εμφανίζονται συχνά λαρυγγίτιδες και φαρυγγίτιδες. Ο πονόλαιμος είναι σχεδόν καθημερινό στον καπνιστή.
Εν κατακλείδι, το κάπνισμα έχει συσχετισθεί κυρίως με τρεις κατηγορίες νοσημάτων:
- Τα καρδιαγγειακά νοσήματα
- Τον καρκίνο (πνεύμονα, λάρυγγα, ουροδόχου κύστης)
- Την Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια (χρόνια βρογχίτιδα και πνευμονικό εμφύσημα).
Καφές και τσιγάρο συνδυάζονται;
Ο καφές και το τσιγάρο συνήθως πάνε μαζί. Οι καπνιστές έχουν την τάση να καταναλώνουν μεγαλύτερες ποσότητες καφέ από τους μη καπνιστές. Η νικοτίνη έχει ως αποτέλεσμα την επιτάχυνση της αποβολής της καφεΐνης απ' τον οργανισμό και ο καπνιστής νοιώθει την ανάγκη να αυξήσει την πρόσληψη καφεΐνης, για να διατηρήσει τα επίπεδά της στο αίμα του. Σύμφωνα με τα πορίσματα των ερευνών, όσοι κόβουν το κάπνισμα δεν περιορίζουν την κατανάλωση καφέ πριν περάσουν τουλάχιστον έξι μήνες. Πρέπει να επισημάνουμε ότι ο ντεκαφεϊνέ καφές αυξάνει τη διάθεση για τσιγάρο.
Τσιγάρο και εγκυμοσύνη συνδυάζονται;
Το κάπνισμα κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης θεωρείται ότι ευθύνεται για το 20-30% των παιδιών που γεννιούνται με χαμηλό βάρος, για το 14% των πρόωρων τοκετών και το 10% των νεογνικών θανάτων. Επίσης, σχετίζεται με την ανάπτυξη άσθματος στα νεογνά και στα μικρά παιδιά.
Η μείωση της συχνότητας του καπνίσματος, δηλαδή αν η γυναίκα καπνίζει λιγότερα τσιγάρα ή αν μειώσει την περιεκτικότητα της νικοτίνης του τσιγάρου, καπνίζοντας πιο ελαφριά τσιγάρα δεν ωφελεί πάντα το παιδί. Ειδικά αν η γυναίκα εισπνέει πιο βαθιά ή αν κάνει περισσότερες εισπνοές θα πάρει την ίδια ποσότητα νικοτίνης με πριν.
Τα δηλητήρια του τσιγάρου περνούν μέσω του πλακούντα στο παιδί και εμποδίζουν το έμβρυο να πάρει τις απαραίτητες ουσίες και το οξυγόνο που χρειάζεται για να αναπτυχθεί σωστά. Έτσι κινδυνεύει να γεννηθεί με μικρό βάρος.
Πόσο βλαβερό είναι το τσιγάρο για τους παθητικούς καπνιστές;
Με το κάπνισμα σχηματίζονται τρία διαφορετικά ρεύματα καπνού, δηλαδή:
- Ο καπνός που εισπνέει ο καπνιστής
- Ο πλευρικός καπνός που βγαίνει από την αναμμένη άκρη του τσιγάρου
- Ο καπνός που εκπνέει ο καπνιστής
Τα δύο τελευταία είναι υπεύθυνα για το παθητικό κάπνισμα. Το παθητικό κάπνισμα θεωρείται υπεύθυνο για ένα αριθμό ασθενειών :
- Ισχαιμική νόσος του μυοκαρδίου 30% περισσότερο σε μη καπνιστές που ζουν με καπνιστές.
- Αύξηση ως και τρεις φορές του καρκίνου του πνεύμονα σε μη καπνίστριες που ο σύζυγος είναι καπνιστής.
- Συσχέτιση του παθητικού καπνίσματος με καρκίνο του φάρυγγα, οισοφάγου, στόματος νεφρών, μαστού κ.λ.π.
- Στους μη καπνιστές ο καπνός ερεθίζει τα μάτια, προκαλεί φλεγμονές του επιπεφυκότα, ρινικά συμπτώματα, βήχα, κεφαλαλγίες, και κρίσεις βρογχικού άσθματος.
Στο παιδί που εκτίθεται στο παθητικό κάπνισμα μετά την γέννηση :
- Το σύνδρομο του αιφνιδίου θανάτου στο νεογνό (2,8 φορές συχνότερο.)
- Οξείες λοιμώξεις του αναπνευστικού (1,6-1,7 φορές συχνότερες)
- Χρόνια αναπνευστικά συμπτώματα (1,2-1,4 φορές συχνότερα.)
- Άσθμα
- Η ανάπτυξη του αναπνευστικού συστήματος υπολείπεται.
- Οξεία και χρόνια ωτίτιδα 1,2 ως 1,5 συχνότερη.
Ποια είναι τα οφέλη της διακοπής του καπνίσματος;
Μόλις ένας καπνιστής με καρδιοπάθεια διακόψει το κάπνισμα υπάρχει άμεσο όφελος με την πιθανότητα καρδιακής προσβολής να μειώνεται μετά μία μέρα αποχής. Ένα χρόνο μετά τη διακοπή του καπνίσματος, ο παραπάνω κίνδυνος καρδιοπάθειας είναι μισός από αυτόν ενός καπνιστή, ενώ πέντε χρόνια μετά, ο κίνδυνος καρδιοπάθειας μειώνεται στα ίδια επίπεδα με τον κίνδυνο που διατρέχει ένας μη καπνιστής. Ο κίνδυνος εγκεφαλικού επεισοδίου επίσης μειώνεται σημαντικά μετά δύο χρόνια αποχής. Η διακοπή του καπνίσματος μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης πολλών προβλημάτων υγείας που σχετίζονται με τον καπνό. Μέσα σε 10-15 χρόνια από τη διακοπή του καπνίσματος, ο κίνδυνος που διατρέχει ένας πρώην καπνιστής να εμφανίσει καρκίνο των πνευμόνων είναι μόνο ελάχιστα μεγαλύτερος από τον κίνδυνο που διατρέχει ένας μη καπνιστής.
Πάνω από 10% των καπνιστών που πάσχουν από ΧΑΠ και διακόπτουν το κάπνισμα, ενδέχεται να παρουσιάσουν βελτίωση της αναπνευστικής λειτουργίας. Η βλάβη που προκαλείται στους πνεύμονες από το χρόνιο κάπνισμα είναι μόνιμη, αλλά η διακοπή του καπνίσματος αποτρέπει την επιδείνωση τους.
Γενικά, αυτοί που διακόπτουν το κάπνισμα ζουν περισσότερο από αυτούς που συνεχίζουν . Η διακοπή του καπνίσματος στην ηλικία των 50 χρόνων μειώνει τον κίνδυνο θνησιμότητας εντός των 15 επόμενων χρόνων κατά 50%.
Όσοι το διακόψουν στις αρχές των 30 τους χρόνων μπορούν να χαρούν έναν αναμενόμενο χρόνο ζωής παρόμοιο με των ανθρώπων που δεν έχουν καπνίσει ποτέ.
| Γεώργιος Δράκου Πνευμονολόγος - Φυματιολόγος |