Σκολίωση

Η σκολίωση αποτελεί παραμόρφωση της σπονδυλικής στήλης (Σ.Σ.) σε τρία επίπεδα με κύρια χαρακτηριστικά την πλάγια κλίση (σκολιός = στραβός) και στροφή των σπονδύλων. Η σκολίωση αποτελεί βασικά πρόβλημα αισθητικό, σε βαριές όμως μορφές με μεγάλη γωνία και στροφή των σπονδύλων έχει επιπτώσεις στο καρδιοαναπνευστικό σύστημα, σπάνια στο νωτιαίο μυελό.

Χωρίζεται σε δύο κατηγορίες στις λειτουργικές και τις οργανικές

Λειτουργικές σκολιώσεις ή δευτεροπαθείς.
Χαρακτηριστικό των σκολιώσεων αυτών είναι η έλλειψη στροφή των σπονδύλων και η διατήρηση της φυσιολογικής αρχιτεκτονικής των. Οι παραμορφώσεις της σπονδυλικής στήλης είναι κινητές και διορθώνονται προσωρινά από τους ίδιους τους ασθενείς ή το γιατρό. Όταν η αιτία που προκαλεί την παραμόρφωση αποκατασταθεί τότε και η παραμόρφωση της σπονδυλικής στήλης αποκαθίσταται. Τέτοιες σκολιώσεις είναι:

• Η αντισταθμιστική που οφείλεται σε ανισοσκελία ή πυελική ασυμμετρία και εξαφανίζεται όταν ο άρρωστος κάθεται
• Η ανταλγική οφείλεται σε δισκοκήλη, δισκίτιδα ή οστεοειδές οστέωμα της σπονδυλικής στήλης, που υποχωρεί όταν θεραπευτεί το αίτιο
• Στατική σκολίωση που οφείλεται σε κακή στάση και εξαφανίζεται όταν η σπονδυλική στήλη κάμπτεται προς τα εμπρός δ)Υστερική σκολίωση που είναι εξαιρετικά σπάνια

Οργανικές σκολιώσεις ή πρωτοπαθείς.
Οι σκολιώσεις αυτές είναι δύσκαμπτες, δεν διορθώνονται από τον ίδιο τον ασθενή και οι σπόνδυλοι έχουν στροφή. Στις οργανικές σκολιώσεις περιλαμβάνονται:

• Ιδιοπαθής σκολίωση είναι συχνότερη από όλες τις σκολιώσεις (80%) και η αιτιολογία της παραμένει ακόμα άγνωστη
• Συγγενής σκολίωση οφείλεται σε ανωμαλίες της σπονδυλικής στήλης όπως είναι ο συγγενής ημισπόνδυλος, η συνοστέωση σπονδύλων απ τη μία πλευρά, ή συνοστέωση πλευρών
• Νευρομυικές ή παραλυτικές σκολιώσεις, είναι αποτέλεσμα διαταραχής της ισορροπίας των μυών του κορμού που έχουν παράλυση. Στην κατηγορία αυτή ανήκει η σκολίωση από πολιομυελίτιδα, εγκεφαλική παράλυση και μυϊκή δυστροφία
• Σκολίωση από νευροινωμάτωση. Κλινικό γνώρισμα της πάθησης είναι η καφεοειδείς κηλίδες στο δέρμα
• Μεσεχμυματικές διαταραχές όπου συνοδεύονται συχνά από παραμορφώσεις της σπονδυλικής στήλης όπως ατελής οστεογένεση, σύνδρομο marfan, βλεννοπολυσακχαριδώσεις, οστικές δυσπλασίες και μεταβολικές διαταραχές(νανισμός, ραχίτις)
• Σκολιωτικές παραμορφώσεις μετά από κάταγμα, έγκαυμα, νεοπλάσματα, στραβισμό, συγγενή καρδιοπάθεια

 

Ιδιοπαθής Σκολίωση

Όταν λέμε ότι έχουμε σκολίωση εννοούμε την ιδιοπαθή σκολίωση που είναι η πιο συχνή. Ταξινομείται σε:

1. Βρεφική (από 0-3 ετών)
   • Αυτοοιώμενη
   • Επιδεινούμενη
2. Παιδική (4-10 ετών)
3. Εφηβική (από 10-13 ετών) που είναι και η συχνότερη. Τα τελευταία χρόνια υπάρχει τάση να διακρίνεται σε 2 κατηγορίες
   • Πρώιμη, που εμφανίζεται πριν από την ηλικία των 5 ετών
   • Όψιμη, που εμφανίζεται μετά την ηλικία των 5. Επίσης, ανάλογα τον εντοπισμό της σκολίωσης διακρίνεται σε αυχενική, θωρακική, θωρακοοσφυική, ή οσφυϊκή, δεξιά ή αριστερά ανάλογα με την πλάγια κλίση.

 

Αιτιολογία

Η ακριβής αιτιολογία της πάθησης δεν είναι ακριβής και δεν σχετίζεται με βαριές σχολικές τσάντες ή κακή στάση στο γράψιμο. Υπάρχουν ενδείξεις ότι παίζουν ρόλο παράγοντες κληρονομικοί, ορμονικοί, μηχανικοί καθώς και διατροφής. Στο 20-30% της ιδιοπαθούς σκολίωσης υπάρχει κληρονομική επιβάρυνση. Συμπερασματικά η αιτιολογία της σκολίωσης είναι πολυπαραγοντική, με επικρατέστερες την νευρομυική και τη γενετική θεωρία. Η σκολίωση εμφανίζεται κατά την περίοδο της σκελετικής ανάπτυξης για αυτό τα παιδιά πρέπει να εξετάζονται μία ή δύο φορές το χρόνο από ειδικό ορθοπαιδικό. Το παιδί εξετάζεται γυμνό σε όρθια στάση οπότε μπορούμε να διακρίνουμε προβολή της ωμοπλάτης προς την πλευρά του κυρτού μιας θωρακικής σκολίωσης, ενώ η κάτω γωνία της ωμοπλάτης στην άλλη πλευρά βρίσκεται λίγο χαμηλότερα. Ο έλεγχος με το νήμα της στάθμης από τον 7ο αυχενικό σπόνδυλο δεν περνά από τη μεσογλουτιαία πτυχή. Στην οσφυϊκή και θωρακοοσφυική σκολίωση υπάρχει ασυμμετρία της λεκάνης με προβολή του λαγονίου οστού στην πλευρά του κυρτού. Αντίθετα στην πλευρά του κοίλου σχηματίζεται χαρακτηριστική δερματική πτυχή στην οσφυϊκή χώρα. Κατά τη δοκιμασία της επίκυψης σχηματίζεται στη θωρακική μοίρα χαρακτηριστικός πλευρικός ύβος προς την μεριά του κυρτού. Οι κινήσεις της σπονδυλικής στήλης κατά την εξέταση δεν είναι περιορισμένες και δεν προκαλούν πόνο. Μόνο σε μεγάλου βαθμού σκολιώσεις (πάνω από 30 μοίρες) μπορεί να διαπιστωθεί περιορισμός των κινήσεων. Επίσης μπορεί να αναβρεθεί δυσαναλογία στο ύψος μεταξύ του κορμού και των σκελών. Η κλινική εξέταση ολοκληρώνεται με τη μέτρηση του μήκους των σκελών για ανισοσκελία, για αναζήτηση σημείων γενικευμένης νόσου όπως καφεοειδείς κηλίδες στην περίπτωση νευροινωμάτωσης, τοπική υπερτρίχωση για μυελοδυσπλασία και μυϊκές παραλύσεις για πολιομυελίτιδα.

Η σκολίωση ελέγχεται και παρακολουθείται με ακτινολογικό έλεγχο της σπονδυλικής στήλης που επαναλαμβάνεται κάθε 6 ή 12 μήνες. Κατά την πρώτη ακτινολογική εξέταση το παιδί ακτινογραφείται σε όρθια θέση όσο και σε κατάκλιση (διαφορά μεταξύ τους μεγαλύτερο 5 μοιρών στη γωνία σκολίωσης δημιουργεί υπόνοια ύπαρξης παραλυτικού στοιχείου).

Στις επόμενες ακτινολογικές εξετάσεις το παιδί εξετάζεται μόνο σε όρθια στάση. Από τις ακτινογραφίες μπορούμε να ελέγξουμε αν υπάρχουν συγγενείς οστικές ανωμαλίες των σπονδύλων ή των πλευρών (συνοστέωση, ημισπόνδυλος). Επίσης ο γιατρός μπορεί να μετρήσει τη γωνίωση των σπονδύλων και να παρακολουθεί τη γωνίωση αν αυξάνεται. Προγνωστικοί παράγοντες για την εξέλιξή της είναι:

1. Η ηλικία έναρξης (όσο πιο μικρή, τόσο χειρότερη πρόγνωση)
2. Φύλο (χειρότερη στα κορίτσια)
3. Η ηλικία εμφάνισης έμμηνου ρύσης (χειρότερη όταν καθυστερεί η εμφάνισή της)
4. Σκελετική ηλικία
5. Το είδος της καμπύλης (αριστερές θωρακικές κοντές καμπύλες βαρύτερη πρόγνωση)
6. Ανατομική θέση της καμπύλης(οσφυϊκή σκολίωση καλύτερη πρόγνωση)
7. Ελάττωση της φυσιολογική θωρακικής κύφωσης χειρότερη πρόγνωση)
8. Γωνία σκολίωσης (όσο μεγαλύτερη τόσο χειρότερη πρόγνωση)

 

Θεραπεία

 

Έχει σχέση με τους προγνωστικούς παράγοντες και είναι συντηρητική όπου εφαρμόζονται ειδικοί κηδεμόνες όπου το παιδί χρειάζεται να φορέσει τον κηδεμόνα για πολλές ώρες του 24ωρου για πολλά χρόνια Χειρουργική θεραπεία εφαρμόζεται όταν αποτύχει η συντηρητική θεραπεία ή οι προγνωστικοί παράγοντες είναι εξ αρχής επιβαρυντικοί.

 

 

Μιχάλης Σαββάκης Ορθοπαιδικός Χειρουργός